Pytanie do specjalisty. Badania USG. Co możemy zbadać?

Po co wykonuje się badanie ultrasonograficzne - USG?

- To metoda badań obrazowych, za pomocą której możemy ocenić wiele narządów miąższowych, naczynia krwionośne, stawy. Praktycznie można zbadać pacjenta od stóp do głów, oprócz płuc.
Badanie polega na wykorzystaniu ultradźwięków. Już w latach 30. ub. wieku zauważono, że ultradźwięki odbijając od powierzchni pokazują ich model czy kształty, a gdy jest to tkanka miękka, to pokazują też to, co dzieje się wewnątrz. Początkowo badanie takie trwało bardzo długo. Obecnie wracający sygnał jest cyfrowo przetwarzany i obraz narządów widzimy w czasie rzeczywistym.

Co możemy zbadać w USG?

- Możemy badać strukturę miękką, czyli narządy miąższowe, powierzchowne jak tarczyca, piersi, a także np. ślinianki, węzły chłonne. To narządy, które nie zawierają powietrza i nie są uwapnione. Od elementów uwapnionych ultradźwięki się odbijają, nie przenikają przez kość, chyba że jest ona chorobowo zmieniona. Ultradźwięki rozprasza też powietrze, dlatego nie badamy za pomocą USG żołądka, jelit i płuc. Używany podczas badania specjalny żel, który wchodzi w głąb skóry, ma na celu zniwelować powietrze, tak aby była bardzo dobra styczność głowicy z badanymi tkankami.
Za pomocą USG możemy zbadać wszystkie narządy jamy brzusznej (wątrobę, śledzionę, trzustkę, nerki), narządy miednicy mniejszej (prostatę, pęcherz, jajniki, macicę), aortę, odchodzące od niej naczynia (tętnice nerkowe, kreskowe).

Jak się przygotować do badania?

- Pacjent powinien być przede wszystkim na czczo, czyli co najmniej 4-5 godzin bez jedzenia i picia, można tylko zmoczyć usta wodą niegazowaną. Dlatego najlepiej badanie wykonać rano. Pacjenci mający problem z gazami, wypróżnianiem, powinni też zażyć środki, które pozwolą na odgazowanie. Jeśli mamy badać pęcherz moczowy, pacjent musi wcześniej wypić odpowiednią ilość płynu. Ściana pustego pęcherza jest bowiem pofałdowana, obkurczona, nie do oceny.

Co pokazuje badanie USG?

- Głównym zadaniem usg jest odróżnienie zmiany litej od płynowej.
Widzimy, czy mamy do czynienia z torbielami czy guzami litymi. Poszukujemy też ognisk nowotworowych (niekoniecznie złośliwych). Znajdując zmiany ogniskowe nie zawsze można określić charakter zmiany, wtedy potrzebne są badania dodatkowe, pogłębiające diagnostykę.
Czy USG jest dobra metodą do oceniania stanu zdrowia nerek?
- Nerki bardzo dobrze widać w USG, można bardzo dużo o nich powiedzieć, o ich liczbie, położeniu, zmianach chorobowych, a nawet czynności. Nerki mogą być nadmiernie ruchome. Dotyczy to najczęściej ludzi szczupłych i gwałtownie odchudzających się. Kiedy człowiek stoi, nerki obniżają się, zagina się moczowód i występuje utrudniony odpływ moczu. Za pomocą ultrasonografii można wyjaśnić dolegliwości powstałe z powyższego powodu.

Co oznacza sformułowanie w opisie badania: stłuszczenie wątroby?

- To oznacza przerośniętą komórkę wątrobową tkanką tłuszczową. To sygnał, że należy skorygować swój styl żywienia, picia, swoją wagę. Duży wpływ ma tu np. wieczorne przyjmowanie posiłków. Ale stłuszczenie wątroby mogą mieć też szczupłe osoby, bo to nie to samo, co otłuszczenie wątroby, gdy tłuszcz zbiera się wokół wątroby.

Czy badanie USG może być szkodliwe?

- Zwykłe badanie USG nie jest szkodliwe i może być wykonywane tyle razy, ile jest potrzeba, nawet kilka razy dziennie. To są wprawdzie ultradźwięki, które mogą być potencjalnie szkodliwe, ale w nieznacznym stopniu, np. gdyby w jednym miejscu trzymać głowicę przez godzinę.
Jedynym zastrzeżeniem jest USG dopplerowskie, które emituje ciepło i powinno być wykonywane w ograniczonym stopniu u kobiet do 3. miesiąca ciąży.

Czemu służy USG 4D?

- Wszystkie badania typu 3D, 4D do samej diagnostyki nie wnoszą dużo więcej niż zwykłe USG. USG 3D, 4D pokazuje za to lepiej przestrzennie tkanki otaczające daną zmianą. Stosowane jest głównie w ciąży. Dzięki temu kobieta może zobaczyć jak wygląda jej dziecko. To widać w przestrzeni, obraz można
obracać. Dlatego takie obrazowanie stosowane jest w późniejszym okresie ciąży.

W badaniach profilaktycznych piersi wykonywać USG, mammografię czy rezonans?

- Mammografia najlepiej pokazuje zmiany w piersiach o budowie tłuszczowej, charakterystycznych dla kobiet po 50-tce, USG - w piersiach o strukturze gruczołowej, spotykanej głównie u młodych pań. Dlatego mammografii nie wykonuje się zazwyczaj u młodych kobiet, chyba że są ku temu wskazania, bo jest w ich piersiach dużo tkanki tłuszczowej. Także gdy w piersiach jest jeszcze dużo tkanki gruczołowej, pacjentkę po mammografii dodatkowo kieruje się na badanie USG.

Rezonans magnetyczny piersi to metoda bardzo czuła, ale mało specyficzna. Czyli można znaleźć dużo zmian, ale nie wszystkie da się ocenić pod kątem ich złośliwości. Najczęściej jest wykonywany pacjentkom, które są po operacjach, mających blizny. Wskazania są też wtedy, gdy mamy powiększone węzły chłonne pachowe, podejrzane w obrazie USG i nie znamy tego przyczyny.

Co to jest USG dopplerowskie?

- To jedno z podstawowych badań w diagnostyce chorób naczyń krwionośnych: tętnic i żył. Pozwala na ocenę przepływu krwi w tętnicach i żyłach, wykorzystując zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych odbitych od poruszających się krwinek.
Analizując odbitą od nich falę ultradźwiękową można wykreślić kierunek i prędkość przepływu krwi i inne parametry przepływu krwi mówiące o stanie naczyń, np. zwężeniach, niedrożności, kierunku przepływu krwi.