Rzepak jest wymagający, ale opłaca się go uprawiać

W woj. podlaskim w ciągu ostatnich lat powierzchnia uprawy rzepaku systematycznie rosła, choć w ostatnich dwóch latach ustabilizowała się na określonym poziomie. W minionym roku wynosiła 10,1 tys. hektarów, a w 2014 10,5 tys. ha.  Dla porównania  – w 2013 r. powierzchnia upraw rzepaku zajmowała 9,3 tys. ha, a w 2010 r. – 8,3 ha. Ile w tym roku ostatecznie będą zajmowały uprawy tej oleistej rośliny? Trudno powiedzieć. Rzepak  bardzo źle przezimował .

– Aż jedną czwartą upraw rolnicy musieli odorać – mówi Krzysztof Kulik z Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Białymstoku. – Część gospodarzy zamierza je odsiać rzepakiem jarym, inni kukurydzą lub zbożem.

Można się zatem spodziewać także spadku plonów rzepaku. Bo jak podkreśla przedstawiciel PODR, rzepak jary nie jest idealnym rozwiązaniem, ponieważ plonuje słabej niż ozimy. Jest też bardzo wrażliwy na niedobór wody.

Jak będzie w kolejnych latach , czy zainteresowanie rzepakiem nie zacznie spadać,   trudno teraz ocenić. Ale jeżeli uprawa rzepaku będzie bardziej opłacalna niż zbóż, to tegoroczne wymarznięcia nie powinny zniechęcić rolników.

Jak mówi Krzysztof Kulik, odporne na mróz odmiany rzepaku są w stanie bez okrywy śnieżnej wytrzymać do minus 15 stopni Celsjusza, a jeśli są dobrze zahartowane nawet do minus 18. Niestety, w tę zimę, zanim spadł śnieg,  temperatura spadła do minus 20 stopni Celsjusza, a rośliny były rozhartowane.

Więcej pracy, ale i większy zysk

– W tym roku rzepak ozimy musiałem odorać  – mówi Leon Topolewski ze wsi Klejniki (gm. Czyże). – Na szczęście był ubezpieczony W miejsce rzepaku posieję kukurydzę.

Twierdzi jednak, że to nie zniechęci go do uprawy rzepaku. Ten rok jest wprawdzie stracony, ale jesienią znowu zasieje rzepak ozimy – postawi na odmiany bardziej mrozoodporne.

Leon Topolewski rzepak uprawia od 10 lat. Jak twierdzi jest przy nim więcej pracy. Ale, zwłaszcza jeśli się  ma dobre gleby, można liczyć na większy zysk. Zyskuje się też dobre stanowisko pod inne uprawy.

– Nie uprawiam buraków cukrowych, nie sieję też roślin motylkowych, więc rzepak pozwala mi utrzymać płodozmian – podkreśla rolnik ze wsi Klejniki.

Dodaje, że jeśli cena rzepaku jest wyższa niż 1500 zł za tonę, jest on bardziej opłacalny niż pszenica. Ale uprawa wymaga dużej wiedzy, ponadto wszystkie zabiegi muszą być wykonane na czas.

– Liczy się też odpowiednie nawożenie, dobry dobór odmian i pogoda, na którą rolnik już nie ma wpływu – dodaje Topolewski.

Na rzepak stawia też Andrzej Brzozowski, właściciel trzech gospodarstw z siedzibą w Parcewie. Jak mówi, uprawa rzepaku jest bardziej opłacalna niż zbóż.

– Głównym powodem, dla którego rolnicy decydują się na uprawę rzepaku jest opłacalność – podkreśla Krzysztof Kulik. – Jest ona wyższa niż opłacalność pszenicy. A warto pamiętać, że zapotrzebowanie na olej rzepakowy ciągle rośnie.

Dodaje, że rzepak jest rośliną cenną ze względu na środowisko glebowe. W płodozmianie z przewagą zbóż, stanowi znaczący element zapobiegający monokulturze i powodujący podwyższenie poziomu produkcyjności roślin następczych. Jest dobrym przedplonem, zwłaszcza dla zbóż ozimych. Poza tym wcześnie dojrzewa, a to właścicielom dużych gospodarstw daje możliwość rozłożenia pracy podczas żniw. Rzepak chroni też glebę przed erozją wodną i glebową (około 300 dni w roku zakrywa glebę). Bardzo ważne jest to, że do uprawy rzepaku można wykorzystać  te same maszyny co do uprawy zbóż.

To musisz wiedzieć

Decydując się na uprawę rzepaku, trzeba uwzględnić to, że  jest to roślina wymagającą dużych nakładów inwestycyjnych –  ma duże potrzeby pokarmowe, koszt nasion jest nieco wyższy w porównaniu do nasion zbóż. Poza tym w przypadku rzepaku rolnik  może tylko jeden raz wysiać zakupiony materiał siewny.

– Rzepak jest rośliną silnie reagującą na spadek plonu spowodowany występowaniem chorób grzybowych i szkodników – podkreśla Krzysztof Kulik. – A to oznacza większe wydatki na środki ochrony roślin. Rzepak wymaga też starannej uprawy roli i określonego terminu siewu. W naszym województwie należy wysiać go do  10 sierpnia.

W minionym roku – z powodu suszy– jesienią rolnicy mieli problem z przygotowaniem gleby do siewu. Termin wysiania rzepaku w wielu gospodarstwach mocno się przesunął. Krzysztof Kulik dodaje, że rzepak powinien być uprawiany na glebach o uregulowanym odczynie pH (6-7) a w woj. podlaskim rolnicy lekceważą badanie odczynu gleb. ą

 Ważne

Rolnicy uprawiający rzepak powinni zwrócić uwagę na zapewnienie dobrej kondycji roślin rzepaku, poprzez:

• dotrzymywanie optymalnego terminu siewu rzepaku dla naszego regionu (ok. 10 sierpnia).
• prawidłowy dobór odmian o podwyższonej odporności na przemarzanie i choroby - zwłaszcza odmian mieszańcowych.
• wykonywanie zabiegu zwalczającego chwasty w okresie letnio-jesiennym a nie jak jest często praktykowane w okresie wiosennym (który powinien być raczej stosowany jako korygujący)
• konieczność stosowania jesienią fungicydów typu regulatory wzrostu mających wpływ dodatni na przygotowanie roślin rzepaku do lepszego przezimowania (skrócenie stożka wzrostu, zgrubienie korzenia).
• badanie odczynu gleb oraz zasobności w makroelementy i stosowania zbilansowanego nawożenia mineralnego w oparciu o mapy zasobności gleb.
•  stosowanie jesiennego nawożenia mikroelementami, zwłaszcza borem i siarką, co powoduje zwiększenie zimotrwałości roślin rzepaku.
• unikanie płodozmianu uproszczonego.
• podczas powtarzających się w okresach letnio-jesiennych niedoborach wody, zamiast uprawy tradycyjnej stosowanie uprawy uproszczonej, pozwalającej na ograniczenie strat zasobów wodnych (rzepak w uprawie uproszczonej zastosowanej w suchej jesieni minionego roku był odpowiednio rozwinięty i bardzo dobrze przezimował).

Barbara Kociakowska