Radni Bielska Podlaskiego przyjęli też w tej sprawie oficjalne stanowisko. Z okazji 70. rocznicy likwidacji getta pod tablicą ustawioną na jego miejscu członkowie rady złożyli wieniec.
Pierwsze pisane wzmianki o Żydach w Bielsku pochodzą z drugiej połowy XV w.
- Większy napływ ludności żydowskiej nastąpił dopiero na początku XIX wieku, gdy otrzymała ona prawo swobodnego osiedlania się w miastach królewskich - informuje kustosz Muzeum Małej Ojczyzny Doroteusz Fionik.
Dwa lata temu bielskim Żydom poświęcił on cały numer swojego czasopisma Bielski Gościniec.
Żydzi osiedlali się nie tylko w Bielsku, ale też okolicznych miasteczkach, a dziś gminach: Orli, Boćkach i Brańsku.
- Ich liczba była różna, ale można szacować, że tuż przed II wojną światową Żydzi stanowili połowę mieszkańców tych miejscowości - ocenia historyk Zbigniew Romaniuk, sekretarz Brańska.
Spośród bielskich Żydów pochodzą znane osoby, m.in. architekt Josif Łangbard (ur. 1882), komunista i bohater getta warszawskiego Józef Lewartowski (Aron Finkelstein, ur. 1895) i aktorka Mina Bern (Bernholtz, ur. 1911). Po zajęciu tych ziem przez Niemców w 1941 r. w Bielsku zaczęto organizować getto.
- Najpierw był to teren otwarty, a w 1942 już go ogrodzono - mówi Romaniuk.
Getto powstało pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Mickiewicza, Kopernika, Jagiellońską, a na północ sięgało Widowskiej. Jego centrum była dzisiejsza ul. Kazimierzowska.
- Szacuje się, że na niewielkim terytorium o powierzchni ok. 7 hektarów zamknięto ok. 5 tysięcy osób - ocenia Fionik.
Niemcy zwozili tu też Żydów z innych miejscowości, chociaż duża część z nich była wywożona do Treblinki.
W listopadzie 1942 Niemcy zaczęli likwidację bielskiego getta.
- Często w kontekście Holokaustu próbuje się mówić o polskim nacjonalizmie, a warto podkreślić, że wojnę w Brańsku przeżyło 67 Żydów. I aż 14 mieszkańców tego miasta może poszczycić się medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata - podkreśla Zbigniew Romaniuk.
Z danych zebranych przez Doroteusza Fionika i Wojciecha Konończuka z Ośrodka Studiów Wschodnich wynika, że po wojnie część Żydów do Bielska wróciła.
- W 1946 r. było w Bielsku przynajmniej 114 osób narodowości żydowskiej - zapewniają badacze.
Teraz historycy pracują nad przełożeniem na język polski Księgi Pamięci Żydów Bielska.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
