Wigierski Park Narodowy. Kraina bobrów, motyli, jezior i lasów

Wigierski Park Narodowy to jeden z największych parków narodowych w Polsce, zlokalizowany w województwie podlaskim, w północnej części Puszczy Augustowskiej. Jego powierzchnia wynosi dokładnie 15 085 ha. Ochroną ścisłą objętych jest 12 proc. powierzchni, czynną 70 proc., a krajobrazową 18 proc. W 2002 roku Park został wpisany na listę Ramsar, której celem jest promowanie ochrony i zrównoważonego użytkowania terenów podmokłych.

Pierwsze próby wprowadzenia ochrony tego rejonu pojawił się na początku lat 20-tych ubiegłego wieku. Finalnie Wigierski Park Narodowy został utworzony 1 stycznia 1989 roku i wówczas obszar ten był czwartym co do wielkości parkiem narodowym. Obecnie w takim zestawieniu zajmuje siódme miejsce.

Królestwo jezior

Sercem Wigierskiego Parku Narodowego są malownicze jeziora otoczone rozległymi lasami Puszczy Augustowskiej, w tym największe jezioro Wigry. Powstało ono w wyniku ostatniego zlodowacenia 14 tys. lat przed naszą erą. Jego kształt zbliżony jest do litery ,,S”, a nazwa prawdopodobnie wywodzi się z jaćwieskiego „wingris”, co oznaczało wijący się, kręty. Najbardziej znanymi gatunkami ryb jeziora Wigry są sielawa i sieja.

Łącznie na terenie Parku znajdują się 42 naturalne zbiorniki wodne. Co ciekawe, występują tutaj tzw. „suchary”, czyli śródleśne, niewielkie jeziorka dystroficzne. Przez Wigierski Park Narodowy przepływa 8 rzek. Najbardziej rozpoznawalną jest rzeka Czarna Hańcza, przez wielu uznawana za najpiękniejszą rzekę na spływy kajakowe.

Niezwykła roślinność parku

W królestwie roślin prym wiodą lasy. Są dominującą formacją roślinną występującą w Wigierskim Parku Narodowym i zajmują około 9,4 tys. ha powierzchni. Dominują w nim mszyste lasy iglaste (sosnowo-świerkowe). Park znany jest także z występowania porostów i glonów. Do tej pory stwierdzono występowanie ponad 1000 taksonów roślin naczyniowych - gatunków, podgatunków i odmian rodzimych, obcych, trwale zadomowionych - niektórych roślin hodowlanych.

Na terenie Parku występują także rośliny chłodniejszego klimatu. Gatunki borealne reprezentuje m.in. bagno zwyczajne, żurawiny – błotna i drobnoowocowa, mącznica lekarska, skalnica torfowiskowa, turzyce – bagienna i życiowa, czartawa drobna, żłobik koralowy, widłak spłaszczony, rosiczka długolistna, tajęża jednostronna, gnidosz królewski, wielosił błękitny, gruszyczka zielonawa, przygiełka biała, bagnica torfowa oraz pływacz średni. Liczne jest także występowanie tzw. reliktów poglacjalnych czyli gatunków, które przetrwały w specyficznych warunkach mikrosiedliskowych od czasów zlodowacenia np. brzoza niska, bażyna czarna i zimoziół północny.

Bobry, motyle i rysie

Logo Wigierskiego Parku Narodowego przedstawia bobra na tle jeziora, który jest symbolem tego miejsca. Pierwsze stanowisko bobrów obecnych w Parku odkryto w latach 1944-1949 przy ujściu Czarnej Hańczy. Dziś obszar Parku zamieszkuje około 160 bobrów. Zasiedliły one wszystkie możliwe do zamieszkania rzeki, rowy melioracyjne i śródpolne oczka wodne. Na terenie parku żyje ponad 3300 gatunków owadów, w tym dokładnie 1721 gatunków motyli, blisko 700 gatunków chrząszczy, około 400 gatunków muchówek, a także około 350 gatunków błonkówek. W wodach Parku występuje 31 gatunków ryb. Żyje tu również 12 gatunków płazów, 5 gadów, 206 ptaków, 51 ssaków. W lasach istnieje silna populacja jelenia szlachetnego oraz wilka. Stałym elementem fauny Parku jest też ryś.

Na spacer lub rower

Wigierski Park Narodowy można odkrywać na wiele sposobów. Na jego terenie wyznaczonych jest 160 km tras pieszych oraz 116 km tras rowerowych. W najbliższej okolicy siedziby Dyrekcji Parku dostępny jest ponad 1,5-kilometrowy odcinek, wiodący od siedziby Parku do jeziora Suchar II. Dodatkowo 6 oznakowanych szlaków rowerowych i szlak kajakowy Wigry-Czarna Hańcza-Kanał Augustowski. Ciekawym doświadczeniem jest spacer ścieżkami edukacyjnymi, których łącznie w Parku jest 6.Pierwszą z nich jest ścieżka ,,Suchar”, która prowadzi wokół śródleśnych jezior (sucharów) przez lasy i torfowiska z charakterystycznymi roślinami i zwierzętami. Przejście ścieżką zajmuje około dwie godziny. Kolejna ścieżka ,,Las” zaczyna się przy siedzibie Parku w Krzywem. Podczas spaceru można odkryć kilka siedlisk leśnych. Przejście tą trasą zajmuje 50 minut. Z kolei ścieżka ,,Jeziora” wytyczona jest przy trzech jeziorach - Wigry, Suchar Wielki i Długie. Rozpoczyna się nad Zatoką Słupiańską, koło półwyspu Łysocha. Aby przejść całą trasę trzeba zarezerwować w planie dnia około dwie godziny.

PGE dla Wigierskiego Parku Narodowego

PGE Polska Grupa Energetyczna angażuje się w działania mające na celu ochronę środowiska naturalnego i promowanie aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu. Właśnie dlatego, regularnie organizowane są akcje wspierające Wigierski Park Narodowy. Jednym z tego typu projektów jest wydarzenie pn. „Z energią łączymy pokolenia”, w ramach którego we współpracy z PGE zorganizowanych zostało ponad 70 różnych spotkań zachęcających do aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu, blisko przyrody. m.in. ,,Noc Sów”, ,,Poranek Dzięcioła”, ,,Wielki Dzień Pszczół”, ,,Świat Nietoperzy”, ,,Letnia Akademia Przyrody, czy ,,Obóz naukowy „Akademia Wigierska”.

W czerwcu tego roku odbyła się również kolejna akcja „Niechciane Gatunki Inwazyjne”. Wzięło w niej udział około 100 uczniów szkół średnich. Edukatorzy Parku przeprowadzili kilkugodzinne zajęcia, podczas których młodzież mogła zapoznać się z zagrożeniami wynikającymi z obecności inwazyjnych gatunków obcych, gatunkami rosnącymi na obszarze Parku, sposobami eliminacji tych roślin, a także metodą ich kompostowania.

Rok 2023 w Wigierskim Parku Narodowym został nazwany „ROKIEM WODY”. We współpracy z PGE, Park przygotował m.in. „Wakacyjne Warsztaty Hydrobiologiczne” oraz Obóz Naukowy „Akademia Wigierska” dla studentów prowadzących badania hydrobiologiczne.

Ten rok to również wydarzenie pn. ,,Badanie możliwości wykorzystania zespołu dzięciołów Picidae do oceny różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych w Wigierskim Parku Narodowym”. Projekt o charakterze badawczym ma na celu ocenę zagęszczenia i składu gatunkowego zespołu dzięciołów Wigorskiego Parku Narodowego na wyznaczonej powierzchni, badanie preferencji drzew gniazdowych poszczególnych gatunków dzięciołów, ocenę parametrów rozrodu i sukcesu lęgowego dla najliczniejszych gatunków (dzięcioła dużego i dzięcioła czarnego), kontrolę zasiedlenia dziupli przez inne gatunki zwierząt, ocenę wykorzystania dziupli, sukcesu lęgowego, presji drapieżniczej na lęgi dziuplaków wtórnych w dziuplach dzięciołów.