Gmina Rutki. Sielankowy spokój i bliskość przyrody

Zamieszkuje tu ponad 6100 osób (wg danych na koniec 2009 r.), w 46 miejscowościach, zgrupowanych w 41 sołectw. Gmina ma charakter typowo rolniczy, a jej atutami jest właśnie sielankowy spokój i bliskość przyrody. Jednocześnie można zaobserwować, zwłaszcza w ostatnich latach, dynamiczny wzrost liczby różnego rodzaju inwestycji.

Nieco o historii
We wczesnym średniowieczu (X-XIII wiek) przez tereny dzisiejszej gminy przebiegał ważny szlak handlowy, łączący Mazowsze z plemionami bałtyjskimi na północy i księstwami ruskimi na wschodzie. Po wyniszczeniu pierwotnego osadnictwa w wyniku licznych najazdów Jaćwingów, Prusów i Litwinów, ponowna kolonizacja nastąpiła w XV wieku. Na ten właśnie okres należy datować lokalizację miejscowości Rutki. Jej założycielami byli Świętosław i Bronisz z Rutkowa, którzy otrzymali od księcia Janusza I Mazowieckiego ziemię nad Kurowstokiem.

W Rutkach mieszkali Rutkowscy, drobna szlachta do XVI wieku, potem Rutki zostały wykupione przez Mężeńskich, a następnie przeszły drogą ożenku do Opackich. Stanisław Opacki, chorąży wiski, w 1760 r. uzyskał dla Rutek od Augusta III prawa miejskie magdeburskie. To wtedy pojawił się układ miejski z dużym rynkiem, a miejscowość dostała przywilej organizacji jarmarków. Rutki niedługo cieszyły się miejskimi prawami, bo na przełomie XVIII i XIX w je utraciły. W 1807 roku znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego, a po 1815 roku Królestwa Polskiego. Pod koniec XIX wieku rozpoczęto parcelację dóbr mężeńskich. Nastąpił rozwój Rutek, które od 1925 r. są siedzibą gminy.

Warto wspomnieć, że w latach 30. Rutki były terenem uzdrowiskowym. Żydzi z Białegostoku i Warszawy przyjeżdżali tu, by leczyć choroby płuc. Zainteresowanie było tak duże, że ceny wynajmu mieszkań w okolicach lasów poszybowały w górę. O tutejszym czystym powietrzu pisało nawet "Życie Warszawy". W okresie II wojny światowej przez tereny gminy przechodziła linia frontu wschodniego. Spacyfikowana została część wsi Rutki - Tartak Stary. Wymordowano większość mieszkańców wsi narodowości żydowskiej. W latach 60. XX w. nastąpił największy rozwój miejscowości, powstawały spółki gminne i spółdzielnie kółek rolniczych.

Dynamiczny rozwój
A jak gmina Rutki radzi sobie w wolnej już Polsce? Przez ostatnie 20 lat władze dokonały wielu zmian mających na celu poprawę warunków życia mieszkańców. Polityka inwestycyjna prowadzona jest w kierunku kompleksowego zabezpieczenia potrzeb wspólnoty lokalnej w zakresie infrastruktury technicznej, jak również wspierania rozwoju społeczno-gospodarczego.

Wybudowano Szkołę Podstawową i Gimnazjum w Rutkach-Kossakach z nowoczesną halą sportową, a w 2008 r. obok powstało boisko wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią. Systematycznie modernizowano budynki szkół w gminie, m.in. wymieniono okna w Rutkach - Kossakach, Grądach Woniecko i Kołomyji. Wyposażono sale informatyczne w sprzęt komputerowy w szkołach podstawowych i gimnazjum. Otwarto punkt przedszkolny w Rutkach-Kossakach. Zainstalowano też monitoring wizyjny przy placówkach oświatowych oraz sukcesywne doposażano je w sprzęt sportowy i pomoce dydaktyczne.

Warto przypomnieć, że wybudowano dwie hydrofornie: w Rutkach-Kossakach i Szlasach-Lipno, a teren całej gminy (98 proc.) został objęty siecią wodociągową, której łączna długość na koniec 2009 r. wynosiła 122,5 km. Z kolei sieć kanalizacyjna ma blisko 16 km, z podłączenia do niej korzysta ok. 33 proc. mieszkańców. Wybudowano dwie biologiczno-mechaniczne oczyszczalnie ścieków w Grądach Woniecko i Mężeninie. Teren całej gminy ma dostęp do nowoczesnej sieci telefonicznej i tym samym dostęp do Internetu. Zakończono również budowę oświetlenia ulicznego we wszystkich miejscowościach.

Dużym sukcesem gminy była modernizacja układu komunikacyjnego - systematycznie remontowano drogi o łącznej długości ok. 53 km, pokrywając je nawierzchnią asfaltową. W samych Rutkach przebudowano Rynek i stworzono parkingi. Dom Kultury, Biblioteka oraz budynek Urzędu Gminy przeszły remonty, a poprawa warunków pracy przełożyła się na poprawę poziomu obsługi mieszkańców. Otwarto też Centrum Kształcenia na Odległość.

Nie można zapomnieć o strażakach. Wykonano remont remizy OSP w Rutkach-Kossakach, Kołomyjce, Kalinówce Basie. Jednostka OSP w Rutkach-Kossakach została wyposażona w dwa samochody bojowe Jelcz, jednostka OSP w Kołomyjce w samochód bojowy Star, a OSP Kalinówka Basie w samochód Jelcz. Sukcesywnie doposażono jednostki OSP w sprzęt ratowniczo-gaśniczy. Dzięki temu strażacy ochotnicy biorą udział w akcjach gaśniczych i innego rodzaju zdarzeniach losowych, zarówno w gospodarstwach, jak i podczas częstych wypadków samochodowych na terenie gminy i w gminach ościennych.

Nie zwalniają tempa
W tym roku wykonano docieplenie budynków Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Rutkach-Kossakach (koszt - ponad 595 tys. zł, dofinansowanie 50 proc. z RPO), docieplenie strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej w Rutkach (za 87 tys. zł ), zakupiono też lekki samochód ratownictwa technicznego (za 168 tys. zł z dofinansowaniem z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - 50 tys. oraz Związku Ochotniczych Straży Pożarnych - 50 tys.). W Sali sportowej w Rutkach zamontowano zaś nagłośnienie. Wkrótce zostaną też przeprowadzone remonty dróg gminnych o łącznej długości ok. 10 km za ok. 2 mln zł.

- Gmina w najbliższych latach planuje m.in. budowę kanalizacji sanitarnej w Mężnienie, a następnie we wsi Ożarki - Olszynka, budowę dróg gminnych, obiektu turystyczno - rekreacyjno - sportowego nad rzeką Narew (w okolicach miejscowości Grądy Woniecko), stworzenie ścieżki rowerowej na terenie gminy i wybudowanie stadionu sportowego - wylicza Tadeusz Zelerowicz, wójt gminy Rutki - Kossaki. - Jesteśmy otwarci na szeroką współpracę ze wszystkimi inwestorami, którzy zechcą podjąć działalność na naszym terenie. Rada Gminy wyraża gotowość nawiązania kontaktów i wymiany doświadczeń z partnerami krajowymi i zagranicznymi w przekonaniu, że taka działalność będzie korzystna dla obu stron. Pozwoli na lepsze poznanie nowych osiągnięć, skorzystania z rad i doświadczeń.

Aktywizacja mieszkańców
Obecnie Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje projekt współfinansowany ze środków unijnych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pod tytułem "Nadzieja na lepsze jutro". Jego ideą jest pomoc osobom bezrobotnym z terenu gminy. Wartość projektu w 2009 r. wyniosła ponad 129 tys. zł (w tym 12 proc. wkładu własnego gminy), natomiast w tym roku wyniesie 156 tys. 850 zł (w tym 15 proc. wkładu własnego). Ośrodek (w okresie 2008 - 2010 r.) realizuje też Program Integracji Społecznej ze środków Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich, który jest skutecznym narzędziem do rozwoju gminy, motywującym mieszkańców do działania na rzecz lokalnej społeczności. Jego łączna wartość to 336 tys. 508 zł.

Ale projektów z aktywnym udziałem mieszkańców gminy jest więcej. Warto wymienić zorganizowanie wypoczynku dzieci i młodzieży "Wakacje z Panem Bogiem" Biały Dunajec (2008 r.), obóz sportowy, szkółkę piłkarską dla dzieci i młodzieży w gminie Rutki, imprezy rodzinno - intergacyjne z okazji Dnia Rodziny w ramach Dni Rutek.

W Rutkach-Kossakach funkcjonuje też ośrodek wsparcia dla dzieci w wieku przedszkolnym, schola dla dzieci i młodzieży uzdolnionej muzycznie, klub dyskusyjny młodego czytelnika. Odbywają się zajęcia i imprezy sportowe dla dzieci i młodzieży pod nazwą "Zawsze Razem", warsztaty zajęciowe dla rodzin z terenu gminy, realizowany jest projekt regionalny "Historia Kultura i Przyroda Podlasia". Prowadzone są usługi psychologiczno-pedagogiczne oraz usługa szkoleniowa pod nazwą "Podnoszenie kwalifikacji i kompetencji społeczności lokalnej gminy Rutki".

Atrakcje dla turystów
Jak wspominaliśmy, gmina Rutki ma charakter rolniczy. Funkcjonuje tu 944 gospodarstw rolnych, a użytki i lasy zajmują 92,7 proc. powierzchni ogólnej. Podstawą gospodarki rolnej, podobnie jak w całym regionie, jest produkcja mleka, hodowla bydła i trzody.

W obrębie gminy Rutki znajdują się tereny o wybitnych walorach turystycznych i wypoczynkowych. Dolina Narwi to doskonały rejon do uprawiania turystyki i sportów wodnych. Narew jest jednym z piękniejszych szlaków kajakowych w Polsce.

Na terenie naszej gminy został wyznaczony obszar Natura 2000 Bagno Wizna, obejmujący powierzchnię ponad 8 tys. ha. W ramach tej ochrony znajduje się Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków "Ostoja Biebrzańska" oraz Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk. Otulina Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi, który obejmuje częściowo Gminę Rutki. W 1967 r. na terenie gminy zostały utworzone dwa rezerwaty przyrody: "Bagno Wizna I", chroniący fragment torfowiska niskiego w dolinie Narwi, ze stanowiskami rzadkich roślin oraz "Bagno Wizna II", powołany w celu ochrony torfowiska wysokiego ze stanowiskami rzadkich roślin.

Gmina Rutki leży w sąsiedztwie cennego obiektu przyrodniczego, jakim jest unikatowy na skalę europejską Biebrzański Park Narodowy, który stanowi jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów, fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki, łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu przeszło 200 gatunków.

Przez teren gminy wytyczony został szlak rowerowy łączący się ze szlakami rowerowymi w gminie Wizna, Zawady i Piątnica, zapewniając połączenie tras turystycznych z położonym w najbliższym sąsiedztwie Biebrzańskim Parkiem Narodowym i Łomżyńskimi Parkiem Krajobrazowym Doliny Narwi. Warto odwiedzić stronę www.bramanabagna.pl, by szczegółowo zapoznać się z ofertą turystyczną regionu. Przy okazji trzeba wspomnieć, że od marca br. działa też nowa strona internetowa gminy Rutki: www.gminarutki.pl.

Do ciekawych zabytków należy znajdujący się w Rutkach - Kossakach interesujący architektonicznie Kościół parafialny z końca XVII w. z nietypowo usytuowaną dzwonnicą. Wybudowana została ona przed wejściem do kościoła, na murowanej bramie.

- Gmina Rutki czeka na Państwa! - zaprasza wójt Tadeusz Zelerowicz.