Stulatki w dobrej formie

Znasz historię Łomży?

Znasz historię Łomży?

Na strychu prawie każdego starego domu znaleźć można prawdziwe skarby dotyczące przeszłości rodzin, ale też miasta. Szukałeś już? Jeżeli znalazłeś, przynieś do redakcji "Gazety Współczesnej". Napiszemy o nich.

Do dziś krążą o nim legendy. A to że centralny fort II miał podziemne połączenie z pozostałymi piątnickimi fortami albo nawet, jak sugerują inni, z klasztorem Ojców Kapucynów przy ul. Krzywe Koło: nota bene, pierwszą siedzibą Gubernatora Łomżyńskiego.

Łomża była nie tylko stolicą guberni, ale też ważną przeprawą przez Narew. Zaborcy zależało, by ją zabezpieczyć. Pierwszy projekt budowy twierdzy powstał w 1887 r. Dwa lata później po łomżyńskiej stronie rzeki wzniesiono dwie reduty z drewnianymi schronami - fort IV i V. Kolejne, tym razem na prawym brzegu Narwi zaczęto budować po 1896 r. Trzy forty połączono rowem i charakterystycznym dla rosyjskich fortyfikacji wałem obronnym o przekroju trójkątnym.

Podczas I wojny światowej piątnickie umocnienia nie były teatrem znaczących działań militarnych. Te miały nadejść latem 1920 r., gdy pod koniec lipca rozpoczęły się ataki kawalerii sowieckiej. Polska obrona była skuteczna i mogłaby trwać dłużej, gdyby nie klęska oddziałów ochotniczych pod Nowogrodem i Miastkowem. Wieczorem 2 sierpnia dowodzący odcinkiem Łomża gen. Baranowski otrzymał rozkaz odwrotu.

Po raz kolejny forty wykorzystywane były podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 r. Działająca na tym terenie Samodzielna Grupa Operacyjna "Narew" miała za zadanie utrzymanie północno-wschodniego odcinka polskiego frontu i osłonę sąsiadującej armii Modlin oraz linii kolejowej Grodno - Warszawa.

Niemieckie ataki rozpoczęły się 7 września, ale celny ogień skierowany z fortu II zdołał je powstrzymać. To przede wszystkim na ten leżący przy drodze na Jedwabne fort nacierali Niemcy. Trzykrotne próby jego zdobycia nie powiodły się.
Dziś forty to głównie nie w pełni wykorzystana atrakcja turystyczna. Wyjątkiem jest fort III, gdzie możemy zwiedzić muzeum militariów, postrzelać z broni sportowej, bojowej czy rewolwerów czarnoprochowych albo zagrać w paintball.

Czy wiesz, że

Tajna depesza, zawierająca sekrety niemieckiej maszyny szyfrującej komunikaty tzw. Enigmy, została przekazana drogą radiową przez Polaków z terenu drugiego lub trzeciego fortu w Piątnicy. Powodem było odpowiednie ukształtowanie powierzchni oraz braku większego zainteresowania tym obszarem kontrwywiadowczych służb Hitlera.

Szczególnym eksponatem znajdującym się w Muzeum Forty Piątnica jest autentyczny pasiak obozowy matki ppłk. Ludwika Zalewskiego.
Forty w Piątnicy były przygotowane do obrony okrężnej (w sytuacji odcięcia od zaopatrzenia). Posiadały własne kuchnie, piekarnie, ujęcie wody, ogrzewanie piecowe i spalinowy agregat prądotwrczy. Budowle forteczne wykonane były z betonu o grubości ścian i stropów od 1,5 do 2 metrów.
Nieistniejący ziemny fort V mieścił się na terenie ogródków działkowych w Zawadach. Ostał się fort IV przy wylocie drogi na Ostrołękę.