Co zrobić, kiedy nie ma testamentu

Pani Barbara: Mój tata zmarł, nie pozostawiając testamentu. Co musimy zrobić, żebyśmy wraz z rodzeństwem nabyć spadek po ojcu?

Należy przeprowadzić procedurę formalnego nabycia spadku przez wszystkich spadkobierców. Stwierdzenia nabycia spadku można dokonać na dwa sposoby. Pierwszy z nich, to postępowanie sądowe, drugi - akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.

Postępowanie sądowe wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Do wniosku należy dołączyć:

- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy,

- odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców (dla mężczyzn i kobiet niezamężnych),

- odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych,

- odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania,

- testament w oryginale (o ile został sporządzony) oraz tyle kopii, ilu jest uczestników postępowania,

- oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane).

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku.

Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Jest ona stała i wynosi 50 zł od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po jednej osobie (w przypadku kilku spadkodawców - po 50 zł od każdego spadkodawcy).

Od marca 2009 roku drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobiercę prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia. Dokument ten ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzenie nabycia spadku.

Akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym). Ponadto pomiędzy spadkobiercami nie może być żadnych sporów co do tego, kto jest spadkobiercą a kto nie jest, i w jakiej części.

Istotne jest to, że aby można było sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza, spadek nie może być otwarty przed 1 lipca 1984 roku (otwarcie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy).

Akt poświadczenia dziedziczenia nabierze mocy prawnej dopiero wtedy, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.