Kamień filozoficzny miał zapewnić bogactwo i wieczną młodość

Kim byli alchemicy

Kim byli alchemicy

Alchemia to przednaukowa praktyka łącząca elementy zawarte obecnie w chemii, fizyce, sztuce, semiotyce, psychologii, metalurgii, medycynie, astrologii, mistycyzmie i religii. Wspólnym celem alchemików było odkrycie metody transmutacji ołowiu w złoto (kamień filozoficzny), lekarstwa na wszelkie choroby (panaceum) oraz eliksiru nieśmiertelności. Alchemię można uważać za bezpośredniego przodka współczesnej chemii. Na terenie Polski pierwsi alchemicy pojawili się w końcu XV wieku. Najwiekszym z nich był Michał Sędziwój.

Miała ona zamieniać metale nieszlachetne w szlachetne. Kamień wykazywał też zdolności magiczne. Według podań można z niego wytwarzać eliksir życia (łac. elixir vitae), który zapewnia nieśmiertelność każdemu, kto go wypije.

Poszukiwania kamienia filozoficznego zaczęły się ok. I wieku n.e., gdy zatrudnieni w egipskich świątyniach rzemieślnicy podejmowali próby tworzenia imitacji kamieni szlachetnych oraz cennych barwników. Dysponowali specjalnymi umiejętnościami, które trzymali w sekrecie przed innymi. Uważali, że materia jest ożywiona. Już starożytni Egipcjanie poszukiwali kamienia filozoficznego, jednak prawdziwy rozkwit badań alchemicznych przypada na średniowieczną Europę.

Wbrew swojej nazwie miał to być jednak nie tyle kamień, co proszek o cudownych właściwościach. Dodany w minimalnych ilościach do każdego rodzaju metalu miał zamieniać go w szczere złoto.

Proces transmutacji kamieni nieszlachetnych tj. ołów, rtęć, miał być możliwy dzięki dodaniu "proszku" kamienia filozoficznego. Proces ten trwać powinien siedem dni (tyle, ile trwało stworzenie świata) albo cały rok (tyle, ile trwa obieg cyklu naturalnego). Najczęściej trwał jednak całe życie alchemika.

Produktem wyjściowym procesu mógł być dowolny pierwiastek. Należało go bowiem sprowadzić do jego "pierwszej materii" (łac. prima materia), która w naczyniu hermetycznym poddawana była wieloetapowemu (najczęściej dziesięciostopniowemu) procesowi rozkładania, oczyszczania i utwardzania. Proces otrzymywania kamienia filozoficznego miał przebiegać w jaju filozoficznym.

Alchemia chrześcijańska uważała, że kamieniem filozoficznym jest Jezus Chrystus. Posłużono się metaforą o "kamieniu odrzuconym przez budowniczych, który stał się kamieniem węgielnym". Motyw przemiany tego, co podłe, w to, co szlachetne - motyw sublimacji (łac. sublimatio - "wywyższenie", "uwznioślenie") to z resztą jeden z najważniejszych wątków przewijających się w opowieściach o procesie produkcji kamienia filozoficznego.

Kamień ten znany był również jako Bazyliszek. Sprawiał bowiem, iż rtęć krzepła, zamieniając się w złoto. Określano go też mianem Salamandry, ponieważ był niepalny lub kameleona, ponieważ człowiek, wpatrując się w niego, widział grę zmiennych barw (jak w pawim ogonie).

W mitologii kamień utożsamiany był z obojnaczym Merkuriuszem. Wyrażał współistnienie sprzeczności płci oraz stanów skupienia (rtęć, znana też jako merkuriusz, nie jest ani cieczą ani metalem lub jest i jednym i drugim). Kamień filozoficzny był kwintesencją, czyli jednością czterech żywiołów.

Motyw kamienia filozoficznego jest rozpowszechniony w literaturze, m.in. w książce Harry Potter i kamień filozoficzny Joanne Kathleen Rowling czy w książce Indiana Jones i kamień filozoficzny Maksa McCoya. Często motyw ten występuje także w anime i mandze Fullmetal Alchemist oraz w serii Andrzeja Pilipiuka: ,,Kuzynki", "Księżniczka" i ,,Dziedziczki".