Karpacz to ten, który naprawiał, a Lider to przodownik

Nasza Czytelnik Andrzej Karpacz przysłał do nas maila z prośbą o wyjaśnienie etymologii jego nazwiska. "Karpacz, czyli moje nazwisko na pewno nie pochodzi od miasta Karpacz, które zostało nazwane tak po wojnie. Czyli skąd? Oto jest zagadka" - pisze pan Andrzej Karpacz.

Karpacz

- Nazwisko Karpacz zostało utworzone od podstawy karp- w znaczeniu "gatunek ryby", ale też podstawa ta obecna jest w słowie "karpa" oznaczającym pień z korzeniami pozostały po ścięciu drzewa i "karpać", czyli naprawiać- mówi językoznawca prof. Michał Kondratiuk. - Nazwa osobowa Karp-acz (występująca w źródłowych tekstach historycznych już w 1498 roku) może pochodzić od słowa karpa jako "pień" lub karpać, czyli "naprawiać. Określano tak osobę, która przygotowuje karpinę, czyli pnie oraz ludzi zajmujących się naprawą, reperacją.
W naszym regionie nazwisko Karapacz najczęściej pojawia się w Białymstoku (nosi je 50 mieszkańców). Można je też spotkać w Ełku (13), Wasilkowie (9) oraz w Giżycku, Krynkach, Hajnówce i Olecku (po 4 osoby). Nosi je też kilku mieszkańców Sokółki - (na podst. www.nazwiska-polskie.pl).

Łozowik

Nasza Czytelniczka Irena Jabłuszewska pisze do nas w mailu: "Witam, interesuje mnie pochodzenie mojego panieńskiego nazwiska, które brzmi Łozowik. Najprawdopodobniej nazwisko to wywodzi się z Białorusi - okolice Grodna, wioska Chwojniany, bo stamtąd pochodził mój dziadek, ale wiem, że nazwisko to występuje również na Ukrainie i w zachodniej Polsce."

- Nazwisko Łozowik utworzone zostało od podstawy Łoza (1320 r.), ta zaś od słowa łoza w znaczeniu "wierzba szara, krzew z rodziny wierzbowatych" - twierdzi prof. Kondratiuk. - Nazwisko Łozowik mogło oznaczać "coś zrobionego z łozy, np. koszyk, rodzaj łapci", ale przede wszystkim człowieka mieszkającego w łozinie albo koło zarośli łoziny.

Nazwiska Łozowy, Łozowik, Łozowicz występują również na Białorusi, Ukrainie i w Rosji. Znane były już w XVI-XVIII wieku.
Aktulanie w naszym regionie mieszka zaledwie 15 osób noszących nazwisko Łozowik, z czego 8 w Bielsku Podlaskim, 4 w Białymstoku i 4 we wsi Saki - (na podst. www.nazwiska-polskie.pl).

Laskowski

Nasza Czytelniczka Marzena Bykowska zaś dopytuje o pochodzenie nazwisk Laskowski i Lider.
- Jeżeli chodzi o nazwisko Laskowski, to jest ono poświadczone w źródłach polskich już w 1395 roku - twierdzi prof. Michał Kondratiuk. - Pochodzi ono od nazw miejscowości typu: Lasek, Laski, Laskowiec, występujących na Mazowszu, Podlasiu i w innych regionach Polski. Przyrostkiem formującym nazwiska, w zależności od podstawy derywacyjnej, jest -owski lub -ski. Nazwiska odmiejscowe informują o dawnym pochodzeniu osoby z danej osady, czy obecnym miejscu jej zamieszkania.

Aktualnie w naszym regionie mieszka prawie 1400 osób noszącyh nazwisko Laskowski - najwięcej w Białymstoku (450) i Łomży (88), Ełku (41), Brańsku (61), Suwałkach (59), Mońkach (46) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.
Lider

- Natomiast jeżeli chodzi o nazwisko Lider, to może ono pochodzić od apelatywu lider w znaczeniu "przywódca, przodownik" lub też od niemieckiej nazwy osobowej Lieder, a ta od niemieckich imion na Liud- : Lidera, Lieder, Liderman - tłumaczy językoznawca.
W naszym regionie nazwisko Lider można spotkać przede wszystkim w Białymstoku (nosi 21 mieszkańców stolicy województwa podlaskiego) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.

Matwiejczuk

Nasz Czytelnik Krzysztof Matwiejczuk dopytuje zaś o etymologię swojego nazwiska.
- Jest to nazwisko patronimiczne pochodzące od imienia cerkiewnego i rosyjskiego Matwiej, a zdrobniale Matwiejko - wyjaśnia prof. Kondratiuk. - Pochodzą one od hebrajskiego wyrazu "mataniah" czyli "dar Jahwe (Boga)". Odpowiednikami w języku polskim są imiona Maciej i Mateusz. Sufiks -uk w formie Matwiejczuk oznacza syna Matwieki.

Nazwisko Matwiejczuk nosi prawie 200 mieszkańców województwa podlaskiego. Najczęściej występuje ono w Białymstoku (67 osób) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.

Korejwo, Karejwo

Nasz Czytelnik Robert Skwarko dopytuje językoznawcę o pochodzenie nazwisk Korejwo i Krupowicz.
- Nazwisko Korejwo pochodzi od litewskiego słowa kareiva, które oznacza wojaka oraz kareivis w sensie żołnierz - tłumaczy prof. Michał Kondratiuk. - W województwie podlaskim dominuje forma Karejwo, bliższa brzmieniu nazwisk litewskich. W historycznych źródłach polskich nazwa osobowa Korejwa jest poświadczona w 1451 roku.

W Polsce nazwisko Korejwo najczęściej można spotkać w Olsztynie (43 mieszkańców). W naszym regionie zaś pojawia się ono głównie w Suwałkach (34) i Białymstoku (25) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.

Krupowicz

- Natomiast jeżeli chodzi o nazwisko Krupowicz, to jego podstawą derywacyjną jest nazwa osoby: Krupa (występuje w źródłach historycznych już w 1204 roku) - rozpoczyna językoznawca. - Nazwa osoby Krupa powstała zaś od słów "krupa, krupy" w znaczeniu kasza jęczmienna, ale tak też nazywa człowieka produkującego lub sprzedającego krupy.

Jak dodaje prof. Kondratiuk, Krupowicz to nazwisko z sufiksem patronimicznym -owicz, który oznacza syna, potomka Krupy.
W naszym regionie nazwisko Krupowicz jest dosyć rzadko spotykane. Występuje w Białymstoku (7 mieszkańców), Czarnej Białostockiej, Korycinie, Sejnach i Sokółce (po 4 osoby). Można je też spotkać w Starych Juchach, Gołdapii i Ełku (na podst. www.nazwiska-polskie.pl).

Stary Kornin

Kolejny nasz Czytelnik podpisujący się Witold prosi o wyjaśnienie etymologii nazwy wsi Stary Kornin leżącej w gm. Dubicze Cerkiewne.
- Sioło Kornino zostało założone przed 1570 rokiem - rozpoczyna językoznawca. - W 1576 roku było w wójtostwie Pawła Rudnika, wołości Leśnictwa Bielskiego. W źródłach historycznych czytamy: "W tem siele włók 30 gruntu śrzedniego, z których na wójta wolnych włók 2, osadnych włók 28. Z każdej włóki płacą jako w siele Koryczysczy po pol zł. 4/1/41, ...w Korninie, przy siele Korniczy". Dalsze potwierdzenia źródłowe miejscowości w układzie od najwcześniejszych do czasów dzisiejszych to: sioło Kornino Stare (1616 r.); Stary Kornin, sioło w Leśnictwie Bielskim (lata 1661-1664); Kornin Stary, wieś robocza, ludzie osiadli i 3 pasieczników (1772 r.); Staro-Kornin, wieś kościelna (lata 1878 i 1886); wieś Kornin Stary / Starokornin (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... przełom XIX i XX wieku); Stary Kornin w 1921 r. miał 60 domów i 245 mieszkańców, wieś należała do gm. Orla, pow. bielskiego.

Podobnie jak przy nazwie Stare Berezowo (którą prof. Kondratiuk wyjaśniał na łamach Magazynu "GW" z dnia 24 lipca), tak i tu, w urzędowym obiegu i publikatorach panował chaos w zapisach nazwy wsi, który trwa jeszcze do dnia dzisiejszego.

- Nazwa wsi ma dwa człony: Kornin(o) i Stary(-re) - mówi prof. Kondratiuk. - Początkowo wieś nazywano Kornino. Jej nazwa pochodzi od imion Korn, Korno (od cerkiewnego Kornilij, polskiego Kornel, Korneliusz). Imiona te są pochodzenia łacińskiego, wywodzą się one z nazwy rzymskiego rodu Cornelia. Znaczenie pierwotne nazwy rodu łączone jest z łacińskim cornu w sesnie "róg", lub cornus jako "dereń- - krzew i jego owoc".
W Polsce imiona Kornel i Korneliusz są bardzo rzadkie. W językach ruskich imię Kornilij ma różne formy potoczne i zdrobniałe: Kornilij, Korniej, Kornił, Korniła i inne. Podstawą nazwy wsi Kornin(o) jest imię Korn, Korna, Korno, a przyrostkiem -in(o) w funkcji dzierżawczej. W granicach wsi jest łąka i rzeczka Kornianka wpadająca do Rudawki, dopływ Orlanki. Przy tej rzeczce leżała dawniej wieś. Świadczy o tym zachowana do dziś nazwa pola Hulicie, czyli "ulice".

- Człon wyróżniający nazwy wsi: Stary (gwarowo Staryj / Staroje) jest nazwą kulturową i wskazuje na wcześniesze powstanie tej osady w stosunku do wsi innej, założonej później, o tym samym członie utożsamiającym Kornin(o), czyli Nowe Kornino (wieś w gm. Hajnówka), założona około 1596 roku - uzupełnia językoznawca.