Książęta mazowieccy: Sześć wieków bez swojej ulicy

Leszek Taborski jest pracownikiem Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży. Strona powstaje dzięki uprzejmości placówki i na podstawie jej zbiorów.

Janusz I Starszy był synem księcia mazowieckiego Ziemowita III i księżniczki śląskiej Eufemii. Nie znamy jego dokładnej daty urodzin ani śmierci. Według Polskiego Słownika Biograficznego, miałby żyć 100 lat (1329-1429), co wydaje się mało prawdopodobnym. W roku 1374 otrzymał dzielnicę, w skład której wchodziły ziemie: warszawska, ciechanowska, nurska, różańska, wiska, zakroczymska i największa z nich ziemia łomżyńska. Brał udział z chorągwią mazowiecką w bitwie pod Grunwaldem. Ciekawą informację zanotował Jan Długosz w IV tomie "Historii" - po bitwie Janusz I miał rzucić się do nóg królowi Jagielle, dziękując za zwycięstwo. Nic dziwnego - szczególnie księstwo mazowieckie odczuwało uciążliwość zatargów z Zakonem Krzyżackim.

W sąsiedztwie ulicy księcia Janusza I mamy ulicę Księżnej Anny, która powstała w 1983 roku. W przypadku tej patronki napotykamy na inny problem. Imię Anna często występowało w księstwie mazowieckim. Tę Annę należy łączyć z dzisiejszą katedrą, której była fundatorką w 1504 roku. To jedyny zabytek złotego okresu Łomży, który przetrwał do czasów obecnych i swego rodzaju symbol - śmierć Anny zbiegła się niemal w czasie z zakończeniem budowy świątyni.

Księżna mazowiecka Anna była córką wojewody wileńskiego Mikołaja II Radziwiłła i Zofii Anny Moniwidówny. Jej mężem był Konrad II Rudy, książę mazowiecki panujący na Warszawie. Po jego śmierci w 1503 roku chciano włączyć Mazowsze do Korony. Dzięki Konradowi II Rudemu, który przekazał władztwo mazowieckie swoim synom, nad którymi opiekę miała sprawować Anna, Mazowsze zostało włączone do państwa polskiego dopiero po ich śmierci w 1526 roku.

W tej części osiedla są jeszcze trzy ulice o nazwach ogólnych, nawiązujących do wcześniej wymienionych postaci: Mazowiecka, Rycerska i Kasztelańska.