Największa duma Kolna - odkrywca Ameryki

Janowi z Kolna legenda przypisuje odkrycie Ameryki. Mit o podróżniku, który mógł wyprzedzić samego Kolumba, i był synem ziemi kolneńskiej, z każdym rokiem zdobywa coraz szersze grono zwolenników w jego rodzinnym mieście.

Jan z Kolna (1435-1484) był żeglarzem, służył u duńskiego króla Christiana I Oldenburga. I to w trakcie pełnienia tej służby, w 1476 roku dotarł ponoć do wybrzeży Labradoru.

Ekspedycja ta miała też penetrować okolice dzisiejszego Bostonu. Najwcześniejsze doniesienia o żeglarzu Janie pochodzą z drugiej połowy XVI w. W 1570 roku Francuz, Franciszek de Belleforest po raz pierwszy podał polskie pochodzenie Jana: "(…) aby się nie zdawało, że zbyt pochlebiam swoim i daję szczutka w nos historii, (...) należy pokrótce ukazać, komu należy się sława odkrycia tego kraju borealnego.

Nie przysługuje ona Hiszpanowi, Portugalczykowi, ani Francuzowi, gdyż Polak to Jan Scolnus dotarł tam". Potem w 1599 roku potwierdził to Flamand Korneliusz Wytfielt: "Zaszczyt ponownego odkrycia tej ziemi przypadł Janowi Scolnus, Polakowi, który, żeglując w roku 1476, wypłynął poza Norwegię, Grenlandię, Fryzlandię, wpłynął na Morze Północne i dopłynął pod samym kręgiem polarnym do owych ziem Labradoru i Estotilandii".

O Janie z Kolna wspominał także Joachim Lelewel w "Historii geografii i odkryć" z 1813 roku "Jan Szkolny (Scolnus) - Polak, wraz z Krystianem - królem duńskim, w roku 1476 odkrył cieśninę Anjan i ziemię Laboratoris (Labrador), będąc trzecim z Europejczyków, co Amerykę odkryli przed Kolumbem". W kolejnej rozprawie Lelewel prostuje nazwisko żeglarza: "Odkrycie Jana Scolnus przyznaję Janowi z Kolna czyli de Colno z małego miasta mazowieckiego Prusom pogranicznego".

To wszystko wskazuje, że sławny Jan był nie tylko Polakiem, ale urodził się i wychował w Kolnie. Dopiero po ukończeniu Akademii Krakowskiej zaciągnął się na statek króla Danii, z którym dotarł do Ameryki Północnej. Na pamiątkę sławnego przodka, co roku w Kolnie na Jana hucznie obchodzone są jego imieniny.