Suwałki. Spór miasta i Plaza Centers o tablicę na ścianie centrum handlowego

Ma ona mieć zaledwie 50 na 40 cm, a tekst na niej - upamiętniać osoby katowane i zamordowane w latach 1939-1956.

Galeria Plaza znajduje się bowiem w miejscu, gdzie od początku XX w. był budynek więzienia. Wybudowali je rosyjscy zaborcy. Obiekt spełniał tę samą funkcję w 20-leciu międzywojennym, w czasach okupacji niemieckiej i w okresie PRL-u, a nawet po 1989 r. Został zamknięty dopiero w 2000 r.

Marcin Zwolski, historyk z IPN-u ustalił, że tylko w latach 1946-1949 wykonano tu przynajmniej siedem wyroków śmierci na osobach sprzeciwiających się komunistycznym rządom. Zamordowanych i w czasach stalinowskich, i w okresie niemieckiej okupacji było zapewne znacznie więcej.

W połowie minionej dekady suwalskie władze sprzedały teren razem z budynkiem po więzieniu międzynarodowej firmie Plaza Centers. Powstała galeria handlowa z wkomponowaną zabytkową częścią więzienia.

Choć centrum otwarto w 2010 r., nikt wówczas nie pomyślał, by upamiętnić ludzi, którzy w więzieniu stracili życie. Dopiero cztery lata później wojewoda podlaski i IPN wystosowali do samorządów apel, by upamiętniać miejsca, związane z polską martyrologią.

Wersja napisu władz Suwałk i WKOPWIM:

W hołdzie więzionym, męczonym i mordowanym w latach 1939-1956 przez okupanta niemieckiego i powojenne władze komunistyczne. Suwalczanie.

Wersja napisu Plazy:

Obiekt wybudowano w 1903 roku. Służył jako więzienie carskie w czasach zaboru rosyjskiego. Po II Wojnie Światowej więzienie karno-śledcze. Od 1960 Zakład Kary. W latach 1976-2000 Areszt Śledczy.

Niedługo potem władze Suwałk oraz przedstawiciele Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Białymstoku ustalili treść napisu na tablicy, która miałby zawisnąć na budynku Plazy. Szefostwo firmy sam pomysł zaakceptowało. Nie zgodziło się jednak na treść napisu. Zaproponowało własną, która wypacza intencje pomysłodawców. Nie chodzi wszak o informację o budynku, ale o upamiętnienie ludzi, którzy w nim zginęli. WKOPWiM w Białymstoku nawet nie opiniował propozycji Plazy. Sprawa znalazła się w martwym punkcie. Tablica nie zawisła.

- Wymienialiśmy się z Plazą listami, ale do niczego konkretnego to nie prowadziło - mówi Kamil Sznel, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Suwałkach.

Euro 2016. Mecz Polska - Irlandia Płn. tego samego dnia co Dni Sokółki. Kibice muszą wybrać

Zapytaliśmy szefostwo suwalskiego centrum, dlaczego nie zgadza się na upamiętnienie polskich patriotów. Na pytanie wysłane e-mailem nie doczekaliśmy się odpowiedzi.

Problemy z upamiętnieniem ofiar były też kilka lat temu w przypadku obiektu tej samej firmy w Lublinie. Znajduje się on na terenie byłego obozu pracy dla Żydów. Z pewnym opóźnieniem, ale trzy sporych rozmiarów tablice ostatecznie jednak na budynku centrum zawisły.

Kamil Sznel ma nadzieję, że sprawę w Suwałkach uda się załatwić w najbliższych tygodniach. Władze miasta umówiły się bowiem na spotkanie z przedstawicielami Plazy.

Bądź na bieżąco. POLUB NAS na Facebooku:

Gazeta Współczesna