Cerkiew Św. Jana Teologa w Mostowlanach. Świątynia najdalej wysunięta na wschód w Polsce

Nazwa Mostowlany najprawdopodobniej pochodzi od mostu na pobliskiej rzece Świsłocz, dzisiaj granicznej. Wieś była ważnym punktem na drogach z Grodna i Wołkowyska do Korony. Z archiwów wynika, że już pod koniec XVI wieku istniała to cerkiewka. Na początku XVII stulecia, mimo bardzo silnego oporu wiernych, parafia Jałówka, do której należały Mostowlany przeszła w ręce unitów. Powrót do prawosławia nastąpił w 1839 roku, miejscowość byłą już wtedy siedzibą parafii.

Zobacz jak prezentuje się cerkiew Jana Teologa w Mostowlanach:

Pod koniec XIX wieku parafia składała się z 11 wiosek

1. Mostowlany, Bursowszczyzna
2. Wierobie, Grzybowce
3. Dublany, Zubki
4. Zubry, Kołosy
5. Świsłoczany, Skroblaki
6. Straszewo

Należało do niej ponad 3200 wiernych. Oprócz szkoły ludowej w Mostowlanach na terenie parafii istniały 3 szkoły cerkiewne. Parafia podlegała diecezji grodzieńskiej.

Zobacz jak wyglądały wtedy uroczystości w Mostowlanach [30 sierpnia 2020 r.] :

Dwa lata temu w Mostowlanach miał miejsce wyjątkowy jubileusz

• 480 lat parafii
• 180 lat cerkwi p.w. Św.Jana Teologa
• 30-lecie święceń kapłańskich

Święto wsi Zubry. Poświęcenie nowej kapliczki i inne atrakcje. Duże wydarzenie w przygranicznej miejscowości. Zobacz zdjęcia!

W XX wieku w życiu parafii nastąpiło wiele trudnych momentów.

W 1915 miała miejsce ewakuacja ludności prawosławnej w głąb Rosji w obliczu zbliżającego się frontu. Powroty części ludności miały miejsce po 1919. Trudny czas II WŚ zakończył się powstaniem granicy na rzece Świsłocz, która płynie około 200 metrów od cerkwi w Mostowlanach. Spowodowało to zamknięcie tradycyjnych szlaków z zachodu na wschód i powolną utratę znaczenia przez miejscowość, a w konsekwencji spadek liczby mieszkańców i wiernych. Obecnie parafię zamieszkuje tylko 58 wiernych.

15 lutego 1995, około godz. 12:00 w Mostowlanach wydarzył się tragiczny wypadek. Spłonęła plebania, a w niej wieloletni proboszcz Ks. Anatol Mielniczek i jego małżonka Matuszka Helena Mielniczek. Ks. Anatol wraz z Matuszką Heleną zostali pochowani w Mostowlanach przy cerkwi dla której służył przez wiele lat.

Cerkiew pod wezwaniem św. Apostoła Jana Teologa należy do dekanatu Gródek diecezji białostocko-gdańskiej. Została wzniesiona około roku 1841. W 1862 roku została poświęcona po uprzednim odrestaurowaniu. W 1905 roku została dobudowana kruchta z dzwonnicą. W bliskiej odległości od świątyni znajduje się cmentarz z XVIII wieku, na którym usytuowana jest kaplica Świętych Kosmy i Damiana wzniesiono w końcu XVIII w.

Cerkiew, kaplica i cmentarz zostały wpisane do rejestru zabytków w 1987 roku.

Od 2015 roku, wysiłkiem proboszcza ks. Sławomira Jakimiuka, przebiegają remonty różnych elementów konstrukcji cerkwi. Niestety koszt naprawy znacznie przekracza możliwości finansowe skromnej parafii mimo wsparcia Gminy Gródek i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Link do strony pomagamy.pl, na której można wspomóc parafię znajduje się TUTAJ

Mostowlany to wyjątkowe miejsce warte odwiedzenia. Piękna, wyremontowana cerkiew jak i sama wieś i okolice będą wspaniałym punktem na trasie podlaskich wędrówek.

Zobacz jak wygląda cerkiew w Mostowlanach, jak przebiegają prace:

29-30 sierpnia 2020 r. 30.08.2020. Jubileusz parafii w Mostowlanach, 480-lecie istnienia parafii, 180-lecie budowy cerkwi pw. Św. Ap. Jana Teologa oraz 30-lecie posługi kapłańskiej ks. Sławomira Jakimiuka.Poświęcenie cerkwi św. Jana Teologa w Mostowlanach