Przypomną wydarzenia sprzed 70 lat

Wojna się jeszcze nie skończyła, to tytuł konferencji naukowej, która odbędzie się w piątek, 8 maja w Grajewie. Organizator, czyli Grajewska Izba Historyczną zaprasza nie tylko do wysłuchania ciekawych wykładów, ale także do obejrzenia zorganizowanej po raz pierwszy rekonstrukcji historycznej przypominającej akcję rozbicia Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Grajewie.

Strzały nie tylko na wiwat

- 8 maja 1945 roku to dzień uznawany za koniec II wojny światowej w Europie - mówi Tomasz Dudziński, dyrektor Grajewskiej Izby Historycznej. - Jednak niewielu z mieszkańców naszego regionu wie, że gdy w Berlinie Niemcy podpisywały akt bezwarunkowej kapitulacji, a w powietrzu rozlegały się strzały na wiwat, to w Grajewie rozlegały się strzały, których efektem było krótkotrwałe wyzwolenie Grajewa spod władzy komunistów.

Dr Piotr Niwiński w artykule pt. "Podziemie niepodległościowe w Polsce po roku 1944" opublikowanym w Dodatku Historycznym IPN nr 1/2007 podkreśla, że "w latach 1944-1945 mieliśmy do czynienia z największym nasileniem akcji zbrojnej przeciw komunistom. Wprowadzenie władzy komunistycznej spotkało się z powszechnym oporem polskiej konspiracji."
Autor odnotowuje także grajewskie wydarzenie. Pisze: "Swego rodzaju symbolem (walki przeciwko komunistom przyp. red.) może być akcja wykonana w dniu zakończenia II wojny światowej - 8-9 maja 1945 r., kiedy to poakowskie oddziały dowodzone przez mjr. Jana Tabortowskiego "Bruzdę" opanowały powiatowe miasto Grajewo (woj. białostockie), rozbiły tamtejsze UB oraz komendę MO, uwalniając ponad 200 więźniów."

Odświeżyć pamięć o tej akcji postanowiła Grajewska Izba Historyczna, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK i Białostocki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej.

Niewątpliwą atrakcją piątkowych uroczystości będzie zaplanowana na godz. 10. i 11 rekonstrukcja akcji rozbicia PUBP w Grajewie przez podziemie niepodległościowe - 8/9 V 1945 r. (Grajewo, ul. Traugutta).

- Po raz pierwszy organizujemy taką rekonstrukcję, wcześniej w naszym mieście odbywały się rekonstrukcje związane z kampanią wrzesień 1939 - mówi Tomasz Dudziński. - W rekonstrukcji wezmą udział członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, ale wesprą ich także rekonstruktorzy z Ostrołęki i Suwałk. To będzie pięć scenek rodzajowych, które oczywiście będą opatrzone historycznym komentarzem. Całość potrwa ok. 20-30 minut.

Historia nie tak odległa

Jednak na tym nie koniec obchodów związanych z tym jubileuszem. Konferencja naukowa "8/9 V 1945 r. - Wojna się nie skończyła ..." rozpocznie się o godz. 13.30 w Grajewskiej Izbie Historycznej przy ul. Ełckiej 30.

Pierwszy wykład wygłosi dr Waldemar Brenda, który opowie o tworzeniu się struktur aparatu bezpieczeństwa na terenie woj. białostockiego i woj. olsztyńskiego w latach 1944-1945. Tuż po nim o aparacie bezpieczeństwa wobec społeczeństwa pow. szczuczyńskiego w pierwszych latach po II wojnie światowej opowie dr hab. Krzysztof Sychowicz. Dr Tomasz Dudziński przybliży szczegóły opanowania Grajewa przez podziemie niepodległościowe w dniu 8/9 V 1945 r. Dr Marcin Zwolski wygłosi wykład na temat poszukiwania ofiar zbrodni komunistycznych na terenie woj. podlaskiego, dr hab. Małgorzata Grupa przybliży temat analizy, konserwacji i rekonstrukcji materialnych dowodów pozyskanych w ramach prac ekshumacyjnych na terenie więzienia w Białymstoku.